W czasach, w których niezależność i ambicja stanowią filary bycia kobietą sukcesu, kwestia poczucia i umiejscowienia kontroli staje się coraz bardziej popularna. Czy faktycznie o wszystkim decyduje nasza wewnętrzna motywacja czy to jednak środowisko wywiera na nas presję? Odpowiedź nie jest jednoznaczna – to zależy. Przyjrzyjmy się zatem temu pojęciu i zobaczmy, jak możemy kształtować swoją rzeczywistość.

Umiejscowienie kontroli 

Zdając się na bardziej psychologiczną terminologię, umiejscowienie kontroli to zakres, w którym postrzegamy powstające sytuacje. Pojawią się dwie opcje. Pierwsza  jako wyniki własnych działań i wysiłku lub druga – jako wynik oddziaływania sił zewnętrznych lub przypadku. Przypadek jest jednak na tyle niezwykłym narzędziem, że często wykorzystujemy go do obrony swoich decyzji czy zachowań. Według tzw. teorii atrybucji, gdy przydarzają się nam negatywne wydarzenia czy porażki, przejawiamy tendencję do tłumaczenia tego przypadkiem lub czynnikami zewnętrznymi. A co w sytuacji ogromnych sukcesów? Och, to tylko i wyłącznie ciężka praca. Żadnych ułatwień i same przeciwności.

Poczucie umiejscowienia kontroli

To skomplikowanie brzmiące zestawienie jest przekonaniem o własnym wpływie na zdarzenia. Nazywając to inaczej, to taki indywidualny sposób rozumienia i tłumaczenia tego, co się wokół nas dzieje.Według J.B. Rottera, możemy podzielić je na wewnętrzne, oznaczające pewność o własnej odpowiedzialności za trwające wydarzenia, oparte na wiedzy, doświadczeniu i poczuciu sprawstwa oraz na zewnętrzne, gdzie wpływu upatruje się w czynnikach niezależnych. Osoba z zewnętrznym poczuciem kontroli czuje się zależna od otoczenia, ma poczucia bycia kierowaną przez innych ludzi,  a także przez obowiązujące nakazy i zakazy czy kary oraz nagrody.

A w jaki sposób rozwija się takie poczucie kontroli? Stwierdzono, że w momencie, gdy zaspokoimy swoje potrzeby czy zrealizujemy zadania lub cele, uzyskujemy wzmocnienia w postaci uczucia satysfakcji czy odniesionego sukcesu. To z kolei, zwiększa oczekiwanie, że w przyszłości po dokładnie takim zachowaniu, będą następowały identyczne konsekwencje. I tak właśnie rozpoczynamy ciąg wydarzeń zakończonych pozytywnie.

Jeśli większość wzmocnień zależna jest na przykład, od interakcji z osobami trzecimi, powstaje schemat, że to właśnie od nich uzależnione jest nasze powodzenie, w związku z czym mamy poczucie, że o wszelkich sytuacjach decyduje los lub ktoś inny. Jak w takim razie to przerwać? Istotny jest sposób, w jaki nadajemy znaczenie danym sytuacjom!

Jak rozpoznać rodzaj kontroli – jestem zewnątrzsterowna czy wewnątrzsterowna? 

Jeśli nie jesteśmy pewne swoich przekonań lub postaw, na pomoc przychodzi obserwacja własnych zachowań. Osoba zewnątrzsterowna niejako oczekuje podejmowania za nią decyzji. W większości sytuacji wykazuje bierność, podporządkowanie i konformizm. Zauważyłaś, że masz skłonność do pozwalania kierowania sobą i własnymi decyzjami? Posłusznie wykonujesz polecenia, które wykraczają poza Twoje poczucie komfortu? A może unikasz wieloznaczności? To znak schematu, że wszystko co robisz, musi być zależne od innych, aby zakończyło się sukcesem. Potraktuj to jako idealny moment do powolnego stawania się panią własnego losu!

Na odległym krańcu znajduje się wewnątrzsterowność, nacechowaną zdolnością do podejmowania decyzji, a także głębokim poczucie odpowiedzialności. To osoby, które są wyczulone na możliwości bycia manipulowanym. To osoby, które motywuje do sukcesów obserwowanie własnej, ciężkiej pracy, a w sytuacjach zwiększonego stresu, nie opierają się na przeciwnościach losu tylko starają się je eliminować.

Czy można powiedzieć jednak o sobie, w systemie 0-1, że jestem taka i taka? Nie! Umiejscowienie kontroli to kontinuum, którego punkt ulega przesunięciu poprzez zmiany środowiska i osób w nim występujących, zmiany postaw i zachowań, a także potrzeb. Nie kategoryzuj sama siebie, obserwuj swoje zachowania i dopasowuj je tak, aby w różnych okolicznościach czuć się bezpiecznie i pewnie. 

zdjęcie główne: @zuziaa.m